Il Comune di Albinea e il gruppo di cultori e studiosi Léngua Mèdra Rèş e la nôstra léngua arşâna propongono mensilmente un approfondimento sulla nostra straordinaria lingua madre, il dialetto reggiano! Non perdetevi questi appuntamenti, alla scoperta del significato di espressioni, modi di dire, proverbi e molto altro!

L’appuntamento mensile di OTTOBRE con la nostra rubrica dialettale si compone di due contenuti:

👉 Cânt à la sigòla (Ode alla cipolla) di Pablo Neruda

In occasione dell’incontro del 21 ottobre scorso con la professoressa dell’Università di Napoli, Maria Rosaria Alfani – traduttrice dell’ultimo libro di Pablo Neruda, Geografia infruttuosa, a 50 anni dalla sua pubblicazione – anche Léngua Mêdra ha voluto presentare la traduzione di una poesia del grande poeta cileno, naturalmente dallo spagnolo al dialetto reggiano. L’autore è Denis Ferretti, profondo conoscitore del nostro dialetto e autore dell’unica Grammatica del dialetto reggiano esistente. Il tema poi piace a tutti, o quasi, perché la poesia canta le virtù della cipolla e così recita:

Cânt à la sigòla

Sigòla,
lóma dal gran luşōr,
ôgni scarfóla fîn a la pèla
t ē sèinper più bèla.
Dal squâm ed cristâl el t ân tirê só
e indal segrēt ed la tèra scûra
a t ē chersû la pânsa tònda d roşêda.
T ē un mirâchel
ch l ē avgnû sòt tèra
e quând ē saltê fōra
i to şermòj vèird
e t ē nasû ‘l fòj
cme spêd piantêdi intl ôrt,
la tèra l’à mucê la so energìa
mustrând la trasparèinsa dal to côrp
e ‘l m mêr luntân cme cun la Dea Afrodita
‘l t à fât al cōr
cme ‘l fòj ed na magnôlia.
T à fât
la tèra acsé,
chêra sigòla,
cêra cm’ e cêr la lûna
e destinêda
cme lē a fêr lûş,
custelassiòun etêrna
damând na rōşa d’âcua,
in sém
la têvla
di più puvrèt.

T ē generōşa
e t dòun
tót al to frèsch
a l ôli ch fréş
int al padèl e intal parlèt
e tót cal fèt
ch’el pêren ed cristâl
el dvèinten piómi d ôr ech fân i rés.

E pó m tgnirò intla mèint al góst ch at dê
a l’insalêta frèsca e bèin cundîda,
la srà perché quând t ē csi bèin tridêda
a pêr che t rîv da ‘l cēl
cme timpestêda
che i goşel ed pomdôr la fà luşîr.
Ma quând la gînt
la t câta deintr a ‘l tònd,
cûnsa
cun l ôli bòun
e bèin salêda,
at mâs la fâm
ed tót i lavorânt.
Gudâsa di puvrèt,
strèla incantêda,
t vîn só din tèra
incartêda
cme un regâl,
etêrna, intâta e pûra
damând na smèinta ‘d sōl,
e intal linsêret
la curtlèina
la t chêva un sōl luşgòun,
mo sèinsa pèina.
T s ê fât gnulêr mó mai dal mêl.

Ringrâsi Dio per tót cól ch gh ē
però, sigòla,
per mé t ē
più bèla che ‘n uşèl
dal pióm ch chêven la vésta,
per i me ôc
t ē na sfēra celèsta, còpa d ôr biânch,
bâl sèinsa mōvres,
un nèmol sòt la nèiva,
la to natûra cêra cm’ē ‘l cristâl
l’ē mêdra d’l udōr bòun ed la me tèra.

(ulteriori dettagli sul sito https://lenguamedra.it/cant-a-la-sigola/)

👉 Stôri dal tabâr – Al vêrb èser

Stê mèis, la mé gînta, a’v vòj fêr ’na lesiòun ‘d gramâtica, cûrta, cûrta:

Mé a sûn,
Té t ē
Lò l ē, Lē l ē,
Nuêtr a sòm,
Vó a sî (forma di cortesia), ‘Uêter a sî, ‘Uêtri a sî
Lòur j în

Bèin vót còunter ‘na stôria dal Tabâr tóta acsè?

Csa gh ē ’d mêl, che male c’è, Seakespeare al gh à scrét l “Amleto” sòl cun l’infinito: “èser o an èser mìa”.

Potrò dunque provarci anch’io con l’indicativo presente; figuratevi che un nostro collega di Léngua Mêdra ha definito la declinazione del verbo essere “una poesia visiva”.
Al di là dei dubbi esistenziali, resta la domanda: Chi sei? E subito dopo: chi vorresti essere?

L’autore di Alice in Wonderland (ch al vòl po’ dîr paèiş dal maravéj) le fa dire. “Chi sûnia dòunca mé, dgîmel prêma ’d tót” (chi sono dunque Io, ditemi questo prima di tutto).
Un altro (a crêd ch’al fósa Demostene) andava in giro con una lanterna a cercare se stesso …
E nuêter ed Léngua Mêdra a sòm ancora ché a serchêr ed cuntèrov ‘n’êtra stôria vècia c’me al mònd sèinsa saveîr chi sòm!

Stê bèin e po’ grâsia.